In groep 7 was iets vervelends gebeurd. Tijdens de pauze is een raam in de klas ingegooid. Iedereen is verontwaardigd, maar niemand heeft iets gezien, iets gehoord. De meester zegt dat de dader tot half vier de tijd heeft om zich te melden, als dat niet gebeurt, moet ieder blijven tot duidelijk is wie de schuldige is Er gebeurt niets. De hele klas moet blijven. De kinderen protesteren, maar de meester is streng: als de schuldige zich niet meldt, moeten de goede maar met de kwade lijden. Het wordt vier uur, half vijf, maar het blijft stil. In eens zegt Kees met een hoogrode kleur, ik heb het gedaan.
De meester is verbaasd, omdat Kees anders altijd heel eerlijk is. De anderen mogen gaan. Als de meester daarna nog eens goed met Kees praat, blijkt dat hij het niet was. Hij vond het zo erg dat alle kinderen gestraft werden, dat hij de schuld op zich naam, zodat de anderen vrij waren naar huis konden gaan.
Aan die Kees moet ik denken als ik vandaag hoor hoe Johannes de Doper Jezus begroet, met de woorden: Zie het Lam Gods dat de zonde van de wereld wegneemt. Hij is het die de schuld van mensen op zich neemt, opdat zij weer vrij verder kunnen gaan. Het zijn erg bekende woorden over het Lam van God. Ze klinken in iedere viering en zeker als je regelmatig in de kerk komt, heb je ze talloze keren gehoord en zelf meegebeden of meegezongen. Maar woorden, die we zo vaak gebruiken, kunnen gemakkelijk hun betekenis verliezen, we hebben ze al uitgesproken voor we ons realiseren wat we zeggen. Daarom is het goed om er vandaag heel aandachtig naar te kijken.
Jezus komt naar Johannes de Doper toe, Johannes ziet hem en typeert Jezus, hij geeft aan welke betekenis Jezus voor de mensen heeft. Jezus is het Lam van God dat de zonde van de wereld wegneemt.
Het geeft te denken dat Jezus niet getypeerd wordt met de dieren die we vinden in de wapenschilden van de machtigen op de ze aarde; niet de leeuw, symbool van macht, koninklijkheid en overwinning, niet de stier het teken van de vruchtbaarheid en kracht, niet de adelaar, beeld van verhevenheid, macht en onaantastbaarheid.
Jezus wordt getypeerd als een lam en niet zomaar een lam, ook nog een lam dat de zonde van de wereld wegneemt. Wanneer je dit tot je laat doordringen dan moet het wel een onmogelijke combinatie lijken.
Wat kan een lam ondernemen tegen de zonde van de wereld: alle verhoudingen lijken zoek. Het lam is het beeld van de onschuld, de zachtheid, de kwetsbaarheid, niet in staat en niet bereid tot gewelddadig verzet.
Tegenover het lam staat de zonde van de wereld. Opvallend is dat het woord zonde niet in het meervoud staat, maar in het enkelvoud. De zonde, wijst naar heel de ellendige situatie waarin de mensen zich bevinden. Het kwaad in onze wereld, waar aan we deel aan hebben omdat we delen in het menselijk bestaan. Het kwaad dat zo oppermachtig lijkt, niet te doorbreken, en alle menselijke voorstelling te boven gaat. Het kwaad van de uitbuiting, het geweld, de zucht naar macht, het schenden van de menselijke waardigheid, het kwaad waarbij de ene mens een wolf is voor de ander. Tegenover dat kwaad, die zonde, staat het lam. En het ligt voor de hand dat we denken dat een lam in zo’n situatie niets kan beginnen. De geweldloosheid van het lam lijkt dan ook weinig kans te maken.
En toch ligt voor Johannes heel de betekenis van Jezus, en de kern van zijn optreden in het beeld van het Lam dat de keten van het geweld doorbreekt. Hij laat ons zien dat het kwaad niet het laatste woord heeft. Hij heeft zijn
schouders gezet onder ons menselijk bestaan, met al wat dat bestaan meebrengt aan gebrokenheid en donkere kanten, aan wanhoop en uitzichtloosheid. Hij is het lam dat juist door zijn weerloosheid alle macht en alle geweld ontmaskert en alles wat het Licht in de weg staat wegneemt. In zijn leven heeft hij laten zien wat dat betekent. Hij kwam niet om gediend te worden maar om te dienen. Hij hult zich niet in het kleed van de machtige, maar gaat de weg van de dienstknecht, zoals Jesaja ons dat zo prachtig schildert. Zijn weg is die van toewijding, blijdschap, geduld, vriendelijkheid en trouw. Die zullen het uiteindelijk winnen van eigenbelang, twist, afgunst en partijzucht.
Hij brak de keten van geweld, die nieuw geweld oproept. Hij geneest ons van de gedachte dat als ons kwaad wordt aangedaan, we met gelijke munt moeten terugbetalen.
Iedere dag kunnen we horen en zien in het nieuw waar dat toe leidt. Een fatale kringloop van geweld die pas doorbroken kan worden als er iemand besluit om niet te vergelden, als mensen werkelijk gerechtigheid en vrede willen bewerken.
In Indonesië heb ik verschillende mensen getroffen die proberen om vanuit geweldloosheid nieuwe verhoudingen te scheppen. Christenen en Moslims spreken elkaar aan op hun mens zijn, en het respect van de ene mens voor de andere.
Zo proberen zijn nieuwe verhoudingen te scheppen en het geweld van de Jihad te breken. Het vraagt veel geloof en vertrouwen in elkaar. Ze worden uitgelachen door mensen die zeggen dat het geen zin heeft, niets uithaalt, niet haalbaar is.
Ze worden bedreigd door mensen die geen belang hebben bij vrede en die steeds weer nieuwe rellen en onrust uitlokken. Maar ze gaan door en proberen zo kleine kernen van vrede te stichten.
Het geweld, de oorlog, de uitbuiting, het terrorisme, zijn de grote problemen van onze dagen, zolang als het ene geweld met het andere beantwoord wordt, is r weinig kans op verandering.
‘Zie het Lam Gods, dat de zonde van de wereld wegneemt,’ horen wij vandaag.
het is een eretitel voor Jezus, maar voor zijn volgelingen zou het een uitnodiging kunnen zijn, een uitnodiging om te geloven in de weg van het lam. Het is de moeite waard om in alle oprechtheid te proberen die weg van Hem te gaan en in eigen kring alvast maar te beginnen om geweldloos, mild en vergevingsgezind te zijn. Dan kan de hoop groeien dat de kringloop van het kwaad opengebroken wordt en de zonde van de wereld wordt weggenomen.