Begroeting:
In de Advent staat
Johannes de Doper in het evangelie centraal. In de lezing van afgelopen
Zondag komt hij krachtig en bewust over. Hij waarschuwt onomwonden farizeeën
en sadduceeën: 'Addergebroed, wie heeft u voorgespiegeld dat u de komende
toorn kunt ontlopen? En hij kondigt de
Messias aan: "Hij die na mij komt is nog krachtiger dan ik." Maar
als Johannes in feite ziet en hoort hoe de Messias optreedt, dan wordt hij
onzeker. Want Jezus is helemaal niet de krachtige figuur,die hij zich had
voorgesteld. Hij raakt in twijfel en vanuit de gevangenis stuurt hij mensen
naar Jezus met de vraag: 'Ben jij wel echt de Messias?'
Overweging:
Wij allen kennen,
in deze tijd meer dan ooit, bij onszelf een intens verlangen naar een andere
wereld dan de wereld waarin wij leven. Een intens verlangen naar de komst van
de Messias, van het Rijk Gods, van vrede op aarde, een menswaardig bestaan
voor alle mensen, een rechvaardige wereld. Maar juist in deze tijd, met de
beelden van vliegtuigen die zich in de twee torens boren nog op ons netvlies,
lijkt het een utopie. Juist in deze tijd nu geweld hoogtij viert en bijna
overal beantwoord wordt met tegengeweld en bommen, lijkt die wereldvrede verder
weg dan ooit, een onhaalbare kaart. En toch!
Vandaag in het
evangelie worden we geconfronteerd met twee profeten die een andere wereld
aankondigen, Joh. de Doper de laatste van het oude verbond, en Jezus de profeet
van het nieuwe verbond. Beiden kondigen de nieuwe wereld aan, maar beiden
verschillen nogal in hun visie, hoe dat koninkrijk er zal komen, en in hun
aanpak. De ene, Johannes, is ongeduldig, hard en fel; de ander is mild,
zacht, menselijk? De ene haalt uit tegen het kwaad en tegen hen die
slachtoffers maken; de ander is mild en zacht en schaart zich aan de zijde van
de slachtoffers. Over dat verschil in aanpak wil ik met u nadenken.
Een jonge vrouw,
Michelle Chalfoun schrijft een boek, dat ze op draagt 'aan iedereen die van me
hield, toen ik niet van mezelf hield.' Ze verhaalt over zichzelf, over haar
keuze om als jong meisje in het circus te gaan werken, over hoe ze daar totaal
aan lager wal raakte en aan drugs.'Na drie jaar circus', zegt ze,' was ik
emotioneeel en physiek kapot. Ik koos voor een andere weg. Ik ging terug naar
school om lerares Engels te worden. Ik wilde het normale leven oppakken, maar
ik had een erg lage dunk van mijzelf. Ik schaamde me, omdat ik mijn leven had
verpest. Ik kom uit een mooi gezin. Ik ben goed opgeleid, en dat alles dan zo
kapot gaat. Vrienden zeiden toen: we gaan net zolang van jou houden totdat jij
weer van jezelf houdt. Aan hen heb ik het boek opgedragen.'
"We gaan net zolang van jou houden,
totdat jij weer van jezelf houdt". Michelle mag er zijn van haar vrienden/innen;
en zo mag ze er ook weer zijn van zichzelf; ze krijgt haar zelfvertrouwen en
zelfrespect terug; ze gaat weer rechtop; ze is verrezen. Er is een wonder aan
haar gebeurd door de houding van vrienden. Zij hebben haar weer tot leven
gewekt.
Is de houding van
Michelle's vrienden/innen niet, wat Jezus deed bij mensen, die er niet mochten
zijn? In Jezus' aanwezigheid, door zijn houding, geloven mensen weer in
zichzelf, in hun krachten, in wat ze wél kunnen. In zijn aanwezigheid kijken
zij niet meer naar zichzelf door de ogen van de wereld. In zijn aanwezigheid
voelen armen, zieken, weduwen, uitgestotenen, melaatsen, zondaars dat ze er
mogen zijn. Was God's naam niet: "Ik ben er voor jou?" En was Jezus
niet dé beelddrager van die God met die naam? Niet van een dondergod, niet van
een almachtige god die loont en straft, maar van een lieve God, die er is voor
jou en jou aanspreekt, niet op wat je niet hebt/kunt, maar op wat je wél
hebt/kunt. Michelle's verhaal raakt de kern van de boodschap van Jezus.
De Doper is de voorloper.
Hij heeft geijverd om de weg te banen voor de Messias; hij heeft het volk de
weg gewezen; hij heeft zich verzet tegen het kwaad dat hij om zich heen zag en
zich gericht tot de machthebbers en daarbij geen onderscheid gemaakt. Maar hij
heeft er ook een prijs voor betaald.Hij belandde in de gevangenis. En daar, in
de stilte van de cel, slaat de twijfel toe. Hij hoort dat Jezus het zo anders
doet, zich ophoudt met de kleine mensen en met zondaars. Johannes wil
zekerheid en hij stuurt zijn leerlingen naar Jezus om op de man af te vragen:
Ben jij de Messias of vergissen we ons? Jezus gaat zich niet verdedigen,
maar stuurt hen terug om aan Johannes in de gevangenis te vertellen over de
wonderen die gebeuren bij al die kleine mensen. "Vertel hem wat je gezien
hebt: Mensen die er niet mochten zijn, mogen er weer zijn; mensen die niet meer
in zichzelf geloofden, geloven weer in zichzelf; mensen die blind waren,
zien; doven horen, gehandicapten komen rechtop, doden verrijzen; zelfs tollenaars
en hoeren worden niet afgeschreven maar krijgen nieuwe kansen. Is dat niet het
wonder dat bij Jezus gebeurt? Niet het physieke genezingswonder, maar de
wonderlijke transformatie van mensen, die er in onze wereld niet mogen zijn,
maar die er bij Hem (de messias die komen gaat!) wél meetellen en centraal
mogen staan?
Precies in die
grondhouding lag het verschil tussen Johannes en Jezus. Net als Jezus had ook
Johannes een nieuwe wereld voor ogen, Gods Rijk; daarom noemt Jezus hem de
grootste die geboren is uit een vrouw. Jezus heeft respect voor Johannes; Hij
noemt hem een gaaf mens, een groot profeet. Maar Johannes heeft een andere kijk
hoe dat Rijk van God er moet komen. Hij is van het harde soort (de beuk erin); hij richt zich vooral op leiders, koningen en
machtigen, die slachtoffers maken, die mensen onderdrukken. Jezus is van het
milde soort, hij richt zich tot kleinen en uitgeslotenen
zelf, die slachtoffer zijn geworden van de machtigen; hij
solidariseert zich met hen; hij laat hen voelen 'je mag er zijn'; zijn
benadering maakt kleinen sterk en doet hen opstaan. Ook al is zijn houding anders,
het is allesbehalve een slappe houding. Ook Hij betaalt een prijs; Hij belandt
op het kruis voor zijn keuze.
In deze verwachtingstijd
zien we uit naar de geboorte van die Jezus. Het kind, dat - als Hij volwassen
zal zijn - zó met mensen zal omgaan, staat op het punt geboren te worden.
Zijn boodschap is bemoedigend voor al diegenen, die in de ogen van de wereld
niet meetellen, en houdt tegelijk een opdracht in voor ons om de Michelles van
onze tijd te zien.
Want Michelle
(hoeveel Michelles zijn er niet in deze wereld?) leeft weer, dank zij haar
vrienden/innen, die zeiden: Wij gaan net zo lang van jou houden, totdat jij
weer van jezelf houdt.