(als eerste lezing werd het verhaal verteld van ‘de jongen met de fluit”)
“Zou je ook willen spelen voor een koning zonder kroon, zwaard en purperen mantel?” vroeg de oude herder. “Nee”, antwoordde de jongen. “Hoe zou een koning zonder kroon, zwaard en purperen mantel mij kunnen belonen?
Ik herken mezelf en het klimaat waarin wij leven, wel wat in de woorden van deze jongen. In onze maatschappij heerst een cultuur van ‘voor wat, hoort wat’. En het is niet zo gemakkelijk om daar zomaar van los te komen. Ik betrapte mezelf erop bij het schrijven van de kerstkaarten, dat ik die mensen een kaart schreef waarvan ik verwachtte dat zij ons ook een kaart zullen sturen. En omgekeerd, mensen die ik al enkele jaren een kaart stuurde en er nooit een terug kreeg, dat ik die van mijn lijstje geschrapt had. Een onnozel voorbeeld misschien, maar toch wel tekenend voor onze omgang met elkaar. Daar hangt altijd een bepaald verwachtings-patroon aan vast. Ik doe iets voor jou, en ik verwacht dat jij -indien nodig- ook iets voor mij zult doen. Maar soms zijn er momenten, dat je dit patroon kunt overstijgen, dat je zoveel meer voldoening vindt in ‘zomaar iets goeds doen’ voor gewoon maar een dank-je-wel, voor alleen maar een glimlach…..
Het overkwam die kleine herdersjongen, toen hij terugkeerde naar de stal omdat hij geraakt werd door het huilen van het kind. “In de stilte van de nacht, in de eenvoud van de stal”werd hij geraakt door een kind.
Wie waren die herders? Wij denken bij een herder al snel aan dat idyllische plaatje van de herder met zijn schapen op de Brunssummerheide. Toentertijd echter was het een hard bestaan, een leven vol risico ook en een beroep zonder aanzien; een beroep dat onder aan de maatschappelijke ladder stond. Herders werden met de nek aangekeken, omdat ze stonken en omdat ze helemaal buiten het sociale leven stonden. Maar desondanks kunnen juist zij ons veel leren. Juist zij houden ons vandaag een spiegel voor: leven in de stilte van de nacht, in de eenvoud van een stal. Want niet wat je hebt is belangrijk, maar belangrijk is wie je bent, hoe je bent. Hun eenvoud is dan ook de reden dat Lucas de geboorte van Jezus juist aan deze herders als eerste aankondigt. Zij horen het grote nieuws als eerste. De eenvoud van hun hart maakt hen ook ontvankelijk voor dat goede nieuws.
Ik moest denken aan het Braziliaans meisje, Mayra Neves. Voor mij is zij de herderin van deze tijd. Wonend in de sloppenwijken van Rio de Janeiro, waar geweld en ruzie aan de orde van de dag is, waar alleen de sterksten kunnen overleven, daar zet zij zich in voor mensenrechten. Zij ontving de internationale kindervredesprijs 2008. maar daar deed zij het niet voor, integendeel. Zij werd geraakt door het leed en de onrechtvaardigheid van de sloppenwijkbewoners en daartegen kwam ze in verzet. Zij brengt hoop waar vooral wanhoop is, zij brengt licht waar veel mensen geen uitweg meer zien. Zij is voor mij Herder met een hoofdletter, zij speelt het mooiste lied voor het kind in de stal…..
Maar ook dichtbij zie ik mensen die zich laten raken door de eenvoud van de stal, door de ‘herders, de verschoppelingen, de minderbedeelden van onze tijd: mensen die hun kerstpakket belangeloos en ongezien inleveren voor wie nooit een pakket zal krijgen; mensen (soms jonge mensen nog) die in hun vrije tijd een maatje zijn voor wie (even) het leven niet alleen aandurven; mensen die zieken bezoeken, in het hospice stervenden nabij zijn; en vanmorgen nog het bericht in de krant van de lottowinnaar in Riemst die zijn winst wil delen…... Zij hebben het huilen van het Kind gehoord, zij zijn er voor het kind in de stal. Zij doen het voor een glimlach….
“Leven, in de stilte van de nacht, in de eenvoud van de stal”,ik ervoer het afgelopen zondag, toen we door het donker van de nacht vertrokken, toen we in het donker van de nacht aankwamen in Banneux…. Juist in de stilte, die we zo weinig tegenkomen en ook zo weinig opzoeken, kunnen we nadenken over onszelf, over ons leven, over wat nu echt belangrijk is in ons leven. Juist in die stilte kunnen we ons laten raken door de herders, door hun eenvoud en ontvankelijkheid; kunnen we ons spiegelen aan hun openheid en ontvankelijkheid. Dan kunnen we ‘zomaar om niet’ spelen voor het kind in de kribbe en daarmee voor ieder die nu of het komend jaar op ons pad komt en ons nodig heeft. Wensen wij elkaar in die zin een zalig en vredig Kerstfeest. Amen.