Een mooi rapport,
dat telt in onze huidige samenleving; het is belangrijk om iets te bereiken in
de maatschappij, om status op te bouwen, om aanzien te verwerven. Maar waarin
iemand dan goed is geweest, dat is toch maar een beperkt gebied. Op onze
schoolrapporten stonden cijfers voor rekenen of wiskunde, Nederlandse of andere
taal, aardrijkskunde en geschiedenis. Ook vlijt, orde en netheid werd
beoordeeld. En afhankelijk van onze leeftijd nam kerkbezoek en catechismus ook
nog een belangrijke plaats in. In beoordelingscijfers werd zo een bepaalde
periode afgesloten met harde cijfers. En daarop velde de buitenwacht een
oordeel over jou. Vielen je cijfers positief uit, dan werd je ook positief
bekeken, dan ging je rapport de familiekring rond en werd je geprezen om je
prestaties. En andersom, werd je vaak niet voor vol aangezien, als je verstandelijke
prestaties minder dan gemiddeld waren. Alsof ons mens-zijn, de waarde van wie
je als mens bent, gemeten kan worden aan cognitieve, verstandelijke prestaties.
Integendeel, zo heeft iedereen intussen wel ervaren: de waarde van een mens is
eigenlijk niet te meten, maar veel meer te voelen en te ervaren in de daden die
een mens laat zien, in wat de ene mens voor de ander kan betekenen, gewoonweg
alleen al door er te zijn. En bovendien: het is niet aan ons om elkaar de maat
te nemen, om elkaar te beoordelen. Zelfs in het verhaal van de overspelige
vrouw veroordeelt Jezus haar niet.
In het evangelie van
vandaag gebruikt Jezus het mooie en treffende beeld van de boer, die zaait. En
zonder dat de boer daar invloed op heeft, groeit het graan tot het vrucht
draagt. Het is voor mij het beeld van God die ons mensen alle ruimte geeft om
te groeien, om vruchten te dragen, die bij ons horen, bij onze mogelijkheden en
zwakke kanten, vruchten die passen bij onze karakters, maar ook bij alles wat
het leven ons aan ervaring (mooie en verdrietige of moeilijke) gegeven heeft.
Voor God mogen we zijn en groeien zoals we zijn, niet meer en zeker ook niet
minder.
In de beoordeling
die in de eerste lezing beschreven wordt, blijkt een heel ander rapport: en
niet eentje om de straat mee langs te gaan:
Voor
verdraagzaamheid: een 1
Voor milieu en
vrede: een 3
Voor liefde en
geduld: ook een 3
Voor zomaar kwaad
zijn: een 10
Voor eenzaamheid en
verdriet: een 7
Voor ruzie en
plagerij: een 8 of 9
Voor oprechtheid en
voor spijt: een 5
Voor geduld en
eerlijkheid: een 4.
Is dit nu de balans
die we opmaken als we terugkijken op het afgelopen jaar? Misschien wel als we
alleen maar naar de kranten kijken of het journaal zien. Maar hopelijk hebben
we ook allemaal mensen ontmoet die juist wel heel verdraagzaam waren, lief of
geduldig; die waarschijnlijk ook wel eens kwaad werden, maar het ook konden
toegeven en het goed maakten; en misschien waren wij zelf ook wel zo het
afgelopen jaar….
Als ik terugkijk op
het afgelopen jaar, welke “vakken” staan dan op mijn rapport en wie moet of mag
dat dan beoordelen?
Als ik terugkijk op
het afgelopen jaar, zie ik de volgende vakken op mijn rapport verschijnen:
Vlijt, orde en netheid worden dan vervangen door: heb je je talenten
gebruikt?
Luisteren naar de meester wordt dan: luisteren naar een ander, ook de
Ander, en luisteren naar jezelf;
Voor Nederlands geldt: is het steeds ‘ik’, of even vaak ‘jij en zij’; is
het ‘t werkwoord ‘hebben’ of ‘zijn’? heb ik de taal verstaan van mensen die
sprakeloos waren van verdriet?
Voor rekenen wordt mij gevraagd of ik goed kon delen; of ik kon
vermenigvuldigen door te delen?
Aardrijkskunde moet ook gaan over plekken waar teveel rijkdom of teveel
armoede is; weet ik waar de steden zijn waar kinderen op straat leven? Heb ik
oog gehad voor die plaatsen waar leed was, dichtbij en ver weg?
Bij natuurkunde: waar heb ik de schepping vernield en heb ik geleerd
eerbied te hebben voor het leven?
Op de achterkant
stonden dan de creatieve vakken. Dat waren de minder belangrijke vakken.
Misschien zijn daar echter wel de meeste talenten te ontdekken…. Het goed
omgaan met jezelf, met je familie, je gezin, je collega’s, je buurtgenoten: het
vereist zoveel creativiteit en een schat aan sociale vaardigheden, zoals
geduld, verdraagzaamheid, respect. Als we daar goed in zijn, of nog beter in
willen worden, dan weet ik zeker dat het zaad dat de boer gezaaid heeft in
goede aarde is gevallen en veel vrucht zal dragen. Dan brengen we dat
koninkrijk van God met zijn allen wat dichterbij. Dan zou God onder ons rapport
zetten: goed gewerkt! volhouden maar! Want het kan nog beter!
Maar de boer is geen
meester; hij zaait en laat het graan opkomen. En als het tijd is, zal hij
oogsten. En in die tussentijd mogen wij groeien, mogen wij vrucht dragen, tot
geluk van al de mensen om ons heen. Amen.